Joanna Strzałko

Akwarele pochłaniane przez bakterie i grzyby. Fotografie przypięte do lodowców albo chłostane przez tropikalny wiatr i deszcz. Już nie tradycyjne materiały - brąz, płótno czy klisza - ale ziemia, robaki i rośliny. Taka to natura w sztuce. Albo taka sztuka w naturze.

U mnie w domu, w małej niemieckiej wsi, święta wyglądały zupełnie inaczej: jednodaniowy, skromny posiłek wieczorem 24 grudnia, a 25 obiad dla czterech osób. Nie było prezentów, chodzenia do kościoła, tylu przygotowań. Zwyczajne spotkanie z rodziną, bez napinki i ceregieli. Dlatego wydaje mi się, że po tych świątecznych dniach Niemcy nie są tak zmęczeni jak Polacy - opowiada Max, który z bliska obserwuje polskie i niemieckie zwyczaje bożonarodzeniowe.

A może jest jeszcze nadzieja? - myślę, przyglądając się wzruszonym słuchaczom, którzy po koncercie zatrzymują się przy drink-trucku, dyskutują z ożywieniem i popijają riesling dla ochłody. Może tam, dokąd zmierzamy, wcale nie jest tak źle?

Po wpisaniu hasła "cyfryzacja i przedszkole" internetowa wyszukiwarka odeśle nas do setek firm oferujących pedagogom doradztwo, sprzęt i szkolenia z najnowszych technologii. Czy chodzi o troskę, by dzieci pod fachową opieką poznawały wirtualny świat? A może tylko o klientów i wielki zysk?

Wciąż zadaję sobie pytanie, dlaczego instytucja, która powołuje się na Ewangelię i na miłość bliźniego, odmawia nam prawa do życia. Ileż osób LGBTIQ+ cierpi z tego powodu na depresję, ma problemy z alkoholem lub podejmuje próby samobójcze, jak ja! - mówi ksiądz Bernd Mönkebüscher.

Niemcy kochają chleb i mają do wyboru 3200 jego rodzajów. Stworzyli nawet słownik, by móc je wszystkie opisać. Do Akademii Piekarnictwa w Weinheim* zjeżdżają na nauki mistrzowie piekarnictwa z całego świata. Tylko jeśli jest tak dobrze, to czemu już co piąta piekarnia w kraju się zamyka? I czyja to wina?

Był taki czas, gdy Niemcy niechętnie patrzyli na swoje tradycyjne potrawy - na kotlety większe od talerza, pęta kiełbas, ciasta z bitą śmietaną. Woleli zjeść u Francuza, Hiszpana czy Włocha.

W 2020 roku w Niemczech było 22,2 mln katolików i 20,2 mln ewangelików. Z Kościoła ewangelickiego wystąpiło 220 000 wiernych, a z katolickiego 221 390.

Wyspy Fryzyjskie rozrzucone na Morzu Północnym błyszczą i kuszą jak klejnoty. Trudno uwierzyć, że jutro może ich już nie być.

80 proc. Niemców deklaruje zaufanie do policji*. Sami policjanci twierdzą, że szacunku do nich jest na ulicy coraz mniej. Gdy mówię im, że chyba nie jest u nich tak źle jak w Polsce, gdzie ponad 33 proc. mieszkańców zdecydowanie nie ufa lub raczej nie ufa mundurowym**, odpowiadają dyplomatycznie: "Tak, śledzimy wiadomości ze świata". Nie chcą wdawać się w politykę, rozmawiamy więc o ich pracy, o tym, jak zmienia się niemieckie społeczeństwo, a wraz z nim policja i przestępczy świat.

Do Niemiec imigranci przyjeżdżają tłumnie. Za pracą, spokojnym życiem, dającym poczucie bezpieczeństwa socjalem. A co sprawia, że sami Niemcy decydują się opuścić swój kraj? Czego szukają? I jak układa im się tam, skąd często inni uciekają?

Richard Brox mówi, że Niemcy ukrywają biedę. Annie z Berlina niemiecki socjal daje poczucie bezpieczeństwa. Claudia swoje doświadczenie podsumowuje krótko: "To jedna wielka loteria". Silvia Zenzen twierdzi: "Nasze żądania działają politykom na nerwy". Bożena przestrzega: "Tu wszędzie jest mur". A Jannik ma wrażenie, że urząd pracy walczy o niego, odkąd rzucił gimnazjum.

W turystycznym busie albo kamperze, z wypchanym portfelem, z garniturem białych zębów i kieliszkiem wina na tarasie hiszpańskiej willi. Taki obraz dominuje, gdy pytam Polaków, jak wyobrażają sobie Niemców na emeryturze. Ale gdy zaczynam rozmawiać z Niemcami, ich opowieści burzą te stereotypy.

W Niemczech praca jest, a nauczyciele są poszukiwani. A język? Nie, to wcale nie jest przeszkoda. Rośnie grupa wykształconych Polaków, a raczej Polek, które podejmują się pracy w szkołach za zachodnią granicą.