Każdego roku w Polsce na przeszczepienie szpiku kostnego czekają setki pacjentów. I choć w Polsce każdego dnia krwiotwórcze komórki macierzyste oddaje 4 dawców, to wciąż mało. Pamiętajmy, że oddanie szpiku może ocalić czyjeś życie.
Nowotwór krwi to podstępny wróg, który rozwija się powoli, nie od razu dając o sobie znać. Objawy takie, jak osłabienie, podwyższona temperatura czy bóle kości i stawów, często są mylące, przez co pacjent nie od razu dostaje trafną diagnozę.
W Polsce co 40 minut ktoś słyszy rozpoznanie – nowotwór krwi, a na świecie rocznie diagnozowanych jest ponad 1,2 mln osób. Dla wielu z nich ratunkiem może być przeszczepienie szpiku, jednak zarejestrowanych dawców wciąż jest za mało i ciągle co piąty pacjent w Polsce nie znajduje zgodnego Dawcy.
Jak to zmienić? Większość z nas może zostać dawcą szpiku i pomóc osobom oczekującym na przeszczepienie. Razem możemy uratować wiele żyć i znacząco zmniejszyć smutne statystyki dotyczące śmiertelności nowotworu krwi. Z okazji zbliżającego się Światowego Dnia Walki z Nowotworami Krwi (28 maja) wyjaśniamy, dlaczego warto zostać dawcą i jak w prosty sposób oddać szpik krok po kroku.
Dlaczego warto pomagać?
W naszym kraju średnio co 40 minut ktoś dowiaduje się, że jest chory na nowotwór krwi. Zachorować może każdy i choć nowotwór krwi jest bardzo trudnym i niebezpiecznym dla życia przeciwnikiem, warto pamiętać, że diagnoza to jeszcze nie wyrok. Istnieje kilka sprawdzonych metod leczenia białaczki, a do najczęstszych należą chemioterapia i radioterapia. Zdarza się jednak, że te sposoby zawodzą, a jedynym wyjściem okazuje się przeszczepienie szpiku kostnego, czyli pobranie krwiotwórczych komórek macierzystych ze szpiku zdrowego dawcy i podanie ich drogą dożylną do organizmu biorcy. Ta metoda, choć niepozbawiona dużego ryzyka, prowadzi do całkowitego wyleczenia ok. 60 proc. pacjentów z białaczką, a także innymi, nienowotworowymi chorobami krwi. Przeszkodą na drodze do wyleczenia są komplikacje zdrowotne, które nie kwalifikują chorych do przeszczepu, a także czas oczekiwania na odpowiedniego dawcę. To drugie może się zmienić, jeżeli bazę Fundacji DKMS zasili więcej dawców. Wystarczy tak niewiele, żeby podarować komuś szansę na nowe życie.
Kto może oddać szpik?
Czy każdy z nas może pomóc chorym na białaczkę i inne nowotwory krwi? Tak, o ile jesteśmy zdrowi, mamy pomiędzy 18 a 55 lat i nie mamy otyłości (wskaźnik BMI nie przekracza 40). Do tej pory z powodzeniem przeprowadzono ponad milion pobrań szpiku i krwiotwórczych komórek macierzystych od dawców, pomagając w ten sposób wielu potrzebującym pacjentom. I choć wydawałoby się, że baza dawców jest ogromna, to żeby doszło do transplantacji, należy znaleźć dopasowanego genetycznie dawcę dla biorcy pod kątem antygenów zgodności tkankowej. Niestety, znalezienie tzw. bliźniaka genetycznego trwa czasem bardzo długo. Rejestrując się w bazie i chcąc świadomie oddać szpik, zwiększamy czyjąś szansę na znalezienie tego właściwego dawcy, a tym samym na drugie życie.
Jeśli zostaniemy wstępnie wytypowani jako zgodni z pacjentem, to na początku otrzymujemy telefon z fundacji z pytaniem: czy podtrzymuje Pan/Pani swoją gotowość do oddania komórek macierzystych bądź szpiku? Jeśli potwierdzimy, to zostaniemy umówieni w pobliżu miejsca zamieszkania na pobranie kilku próbek krwi, aby potwierdzić zgodność pomiędzy nami a pacjentem, a także wykonać badania wirusologiczne.
Kiedy klinika lecząca potwierdzi, że jesteśmy właściwym dawcą dla tego konkretnego pacjenta, to kolejnym etapem są badania wstępne. Potwierdzą, że nasz stan zdrowia pozwala na pobranie krwiotwórczych komórek bądź szpiku. Zabieg pobrania szpiku z talerza kości biodrowej jest stosowany w ok. 10% przypadków i odbywa się w znieczuleniu ogólnym, a więc w chwili pobrania dawca nie odczuwa żadnego bólu, jedynie miejsca wkłuć przez kilka dni mogą pozostawać tkliwe i bolesne. Komórki krwiotwórcze pobierane są najczęściej z krwi obwodowej (90% przypadków) i dawca na 4 dni przed zabiegiem przyjmuje lek, który sprawia, że komórki ze szpiku przedostają się do krwiobiegu. W dniu pobrania dawca podłączany jest do maszyny poprzez 2 wkłucia dożylne, krew wypływa z jednej ręki, przepływa przez separator i tam oddzielane są komórki macierzyste, a odfiltrowana krew wraca do drugiej żyły. Cały zabieg trwa od 3–5 godzin. Co ciekawe, po pobraniu szpik po 2–3 tygodniach całkowicie się regeneruje, co oznacza, że nie tylko nie grozi nam jego niedobór, ale możemy też zostać dawcą wielokrotnie. Wszystkie parametry krwi po pobraniu wracają do normy po około miesiącu od pobrania krwiotwórczych komórek z krwi obwodowej.
Oddanie szpiku jest całkowicie wykluczone, jeżeli chorowaliśmy m.in. na żółtaczkę typu B i C, jesteśmy zakażeni HIV, cierpimy na osteoporozę, nadczynność tarczycy, przeszliśmy udar mózgu lub zawał serca.
Jak zostać dawcą? To proste!
Jak wygląda proces rejestracji i dalsze procedury związane z oddawaniem szpiku? Wejdź na stronę www.dkms.pl, sprawdź, czy spełniasz warunki zdrowotne, aby zarejestrować się jako potencjalny dawca, a następnie zamów pakiet rejestracyjny. Po otrzymaniu przesyłki wypełnij formularz rejestracyjny, pobierz wymaz z wewnętrznej strony policzka i całość odeślij na adres zwrotny Fundacji DKMS. Pobrany wymaz zostanie przebadany pod kątem antygenów zgodności tkankowej (HLA). Na podstawie antygenów HLA system dopasowuje dawców do pacjentów. Po rejestracji w bazie staniesz się aktywnym dawcą, który będzie mógł pomóc pacjentom zarówno w Polsce, jak i na całym świecie. W przypadku zgodności i potwierdzeniu twojej chęci pomocy, rozpocznie się tryb przygotowań do procesu oddania szpiku potrzebującej osobie.
Zanim to jednak nastąpi, przejdziesz wstępne badania krwi, które jeszcze raz potwierdzą zgodność z biorcą, a także określą, czy twój stan zdrowia pozwala na przeprowadzenie zabiegu. Jeżeli wszystkie wyniki okażą się prawidłowe, będziesz mógł udać się na zabieg, podczas którego zostanie pobrany szpik lub krwiotwórcze komórki macierzyste. Biorca otrzyma je w postaci dożylnej kroplówki, a wraz z nią dostanie szansę na drugie życie. Choć cała procedura wydaje się złożona, w rzeczywistości mechanizm rejestracji i badań kwalifikacyjnych jest prosty i przebiega bardzo sprawnie. Rejestracja jest bezpłatna.
Zostań bohaterem i pomóż tym, którzy tego potrzebują
Fundacja DKMS istnieje od 2008 roku i już od 15 lat nieprzerwanie realizuje swoją misję, aby każdy pacjent, który potrzebuje przeszczepienia szpiku, znalazł zgodnego genetycznie dawcę. Przez ten czas udało się uratować wiele żyć, jednak żeby sukcesów było więcej, niezbędna jest rejestracja nowych potencjalnych dawców oraz ich świadoma chęć i gotowość do pomocy. Warto pamiętać, że aby zostać dawcą szpiku, wystarczy tylko 5 prostych kroków, a świadomość, że stawką jest czyjeś życie, to dodatkowa motywacja, żeby podjąć tę decyzję i zarejestrować się na stronie www.dkms.pl. Pomożesz? Bo możesz! Masz to w genach!
Materiał promocyjny Fundacji DKMS