Chirurg, lat 42, Warszawa Zaczynałem pracę na oddziale chirurgicznym. Wtedy nie mieliśmy jeszcze tomografu. Dlatego wszyscy pijacy z urazami głowy musieli zostawać na obserwacji. Robiliśmy im zwyczajne prześwietlenie i nie wolno ich było wypuścić do domu. Przywozili ich do nas obsranych, obszczanych, robiących pod siebie, bełkocących. No ale przecież jesteśmy lekarzami, składaliśmy przysięgę, musimy im pomóc. Obrażali nas, startowali z łapami. Na jednym z pierwszych dyżurów doszło do przykrej sytuacji. Oto młoda pielęgniarka, młody lekarz (czyli ja) i pijak. Pijak ciągle obłapia pielęgniarkę, jest nachalny, a ona nie daje sobie z nim rady. Nagle dziewczyna wybucha. - Odpier**l się nareszcie ode mnie! - krzyczy. Widzę to wszystko i jestem bardzo oburzony takim zachowaniem. Mówię: - Jak pani może się w ten sposób zwracać do pacjenta? Nie ma pani prawa! Dziewczyna patrzy na mnie, wychodzi ze łzami w oczach*.
Mija kilkanaście lat. Na oddziale chirurgicznym jest dokładnie tak samo. Kupili nam tylko tomograf, ale ciągle przywożą nam pijaków. Wszystkich trzeba zbadać, niektórych zostawić na obserwację. Są tak samo brudni, agresywni, śmierdzą. Niedawno znów nam przywieźli takiego ochlapusa. Była awantura, chciał nas bić, robił pod siebie. Los chciał, że dyżur mieliśmy akurat w tym samym składzie, co przed laty. Tamta dziewczyna i ja, lekarz po czterdziestce. Przypomniało mi się tamto zdarzenie z początku naszej pracy. Opowiedziałem to pielęgniarce: - Słuchaj, pamiętasz, jak nakrzyczałaś na tamtego pijaka? Co mu powiedziałaś? I moją reakcję? - Pamiętam, pewnie, że pamiętam. - Wiesz co, Danusiu, to chciałem cię dzisiaj za tamto przeprosić. Ty miałaś rację. Tak jej powiedziałem. Bo mam już dość tych zasyfiałych gnoi, którzy zapijają się na śmierć i których od kilkunastu lat ratuję. Traktują mnie jak gówno, nie szanują mojej pracy, muszę ich dotykać, bronić się przed nimi. Brzydzę się ich, mam ich dosyć.
To fragment rozmowy z chirurgiem z dobrego warszawskiego szpitala. Zapadł mi w pamięć. Rozmowa była wyjątkowa. On miał już dość wszystkiego. Chwilę wcześniej odszedł od stołu operacyjnego. Jeszcze pachniał szpitalem. Wycinał tkanki rakowe, ze skalpelem w ręku stał przez kilka godzin. - Udało się? - Tak - powiedział bez dumy, właściwie bez żadnych emocji. Piliśmy kawę. Widziałem, że jemu zamykają się oczy. - Jest pan zmęczony? - Tak. - Nie zajmę panu dużo czasu - powiedziałem, myśląc, że po tak wyczerpującym dniu powinien odpocząć. (...)
Potem rozmawiałem z wieloma lekarzami. Zapisałem dziesiątki wywiadów. Trwało to rok. Lekarze różni wiekiem - młodzi, starzy. Pracujący w wielkich szpitalach i na wsiach. Jedni mieli jeszcze głowy pełne marzeń, ale większość już pogodziła się, że z systemem nie da się wygrać. Gwarantowałem im anonimowość i to, że nie wymienię nazwy ich szpitala. W zamian prosiłem o szczerość. (...) Chciałem się dowiedzieć, dlaczego system ochrony zdrowia jest tak bezwzględny.
Sanitariusz Kiedy na SOR trafia się gość konfliktowy, taki, co się rzuca, można go ukarać w prosty sposób. Wystarczy do zastrzyku wybrać trochę grubszą igłę. Niech go boli! Stażystka
Mój szpital? Przetarte linoleum na podłodze. Lekarze sfrustrowani i pani dyrektor, znajoma posła, która bierze 15 tysięcy miesięcznie i ma szofera wożącego ją do pracy. Lekarze nie dają rady. Niektórzy się pogodzili, niektórzy stali się bucami. Jeden niemal krzyczy do pacjentki: "Najwyżej wytnę pani całą macicę". Kobieta nie wie, o co chodzi. Na serio wytną? Boi się. Więcej nie pyta. Leży wystraszona, zostawiona sama sobie.
A ja? Ja jestem tylko stażystką. Co robię? Uzupełniam dokumentację medyczną. To, czego starsi koledzy nie wypełnili dzisiaj, wczoraj i przez cały tydzień. Mam się uczyć ginekologii, uczę się papierologii. A lekarz siedzi i puszcza sobie muzykę z komórki albo wynajduje dowcipy w internecie. Jak znajdzie, to opowiada. Jest taki suchar, który zna każdy, kto się otarł o medycynę: - Co robią lekarze w kuchni? - Leczo. Ha, ha, ha. A tego miałam już dość: - Panie doktorze, czym się różni jogurt od mężczyzny? - Czym? - Jogurt ma kulturę.
W szpitalu są dwie windy. Nowoczesna i taka stara z "panią windową". Jedziemy z pacjentką z bloku operacyjnego. Pacjentka się przewróciła, uderzyła się w brzuch, najadła proszków przeciwbólowych. Operacja się udała, ale widzę, że kobieta jakaś blada. Nagle zamieszanie. Inny pacjent nakłamał w czasie wywiadu. Przemilczał, że brał antybiotyki. W każdym razie nastąpił u niego skurcz oskrzeli. Dusi się na korytarzu. Wszyscy rzucają się go ratować. Zostajemy sami - ja, lekarz i pielęgniarki przy pani po operacji. - Panie doktorze, dlaczego ona ma taką bladą skórę? - pytam. Podejrzewam, że to jakiś krwotok wewnętrzny. Trzeba na intensywną terapię. My na parterze, intensywna terapia na piątym piętrze. Winda nie nadjeżdża. Na tej nowoczesnej wisi napis "Dźwig w remoncie". A drugiej nie ma. - "Pani windowa" pewnie gdzieś wyszła - mówi doktor. - Spokojnie, przyjedzie, przyjedzie! Lekarz z pielęgniarkami hi, hi, ha, ha. A ja w panice zapieprzam po schodach w poszukiwaniu pani od wind. Znajduję ją. Zjeżdżamy na parter. Wieziemy pacjentkę na intensywną. Uratowałam komuś życie? Może, ale nie robi to na nikim wrażenia.
Lekarz pediatra w małej miejscowości
Pamiętam, jak tu przyjechałam trzydzieści lat temu. Pamiętam listę płac. Byłam najniżej zarabiającym człowiekiem w całym ośrodku zdrowia. Kierowca karetki pogotowia mówił mi, że takie rozwiązanie jest słuszne, bo przecież wszyscy mamy takie same żołądki. To było wówczas dość popularne powiedzonko. On zarabiał więcej, sprzątaczki też. A ja cieszyłam się, że mam pracę. W ośrodku był jeszcze jeden lekarz, starszy ode mnie. Ucieszyłam się bardzo. Starszy, mistrz, mentor, będzie mnie wszystkiego uczył. Będę się czuła bezpiecznie, wszystko powoli jakoś pójdzie. Dostałam służbowe mieszkanie. Wspaniale! Aha, jeszcze tylko jeden mały warunek, że mam otworzyć specjalizację - konkretnie mam zostać pediatrą. Bardzo dobrze! Zacznę specjalizację, będę pediatrą. Wszystko dogadane.
Przychodzę do pracy i zaczynam rozumieć, o co chodzi. Starszy kolega, mistrz i mentor, jest skończonym alkoholikiem. Nic wyjątkowego, wówczas większość wiejskich doktorów zdrowo pociągała. Ale ten był już w stadium upadku. Groziła mu dyscyplinarka, ale nie chcieli go zwolnić, zanim nie znajdzie się następca. Tym następcą miałam być właśnie ja. Gdy tylko przyszłam, on natychmiast poszedł na urlop. Długi, bo należał mu się chyba za trzy lata wstecz. No więc co? Pani doktor z płacą gorszą od sprzątaczki leczy ludzi. Dyżury, pogotowie. Oponuję, że nie czuję się jeszcze pewnie, to sam początek mojej pracy. Słyszę, że dyżury to część mojego etatu, więc nie mam wyjścia. Chryste! Pytam matkę, która też jest lekarzem, co robić. Matka mówi: "Wiesz, jak będzie dobry sanitariusz, to on za ciebie wszystko zrobi". Zapamiętałam.
Mam pierwszy wyjazd karetką. Mówię do sanitariusza, żeby podał aminofilinę z hydrokortyzonem. Wiem, co podać, bo mnie tego nauczyli na studiach, ale nie wiem, jak to podać! Sanitariusz ponabierał leki w strzykawki. I siedzi. Poganiam, żeby wstrzyknął. A on: "Pani doktor, ale przecież ja nie mogę". Rzuca się nas na głęboką wodę. Wkłuwałam się, podawałam kroplówki, robiłam wiele rzeczy, których nie zrobiłabym dzisiaj. Przychodzili rodzice z dzieckiem i mówili: "Pani doktor, to pani mu da kroplówkę, bo ma dzieciak biegunkę, a nie chcemy go oddać do szpitala". A ja głupia kretynka podłączałam kroplówkę i się jeszcze cieszyłam, że dziecko wyzdrowiało, a rodzice zadowoleni. No, debilka! Trzeba było najpierw oznaczyć sód, potas i tak dalej, bo przecież można zaszkodzić. Ale robiłam to wszystko. Dlaczego? Wynikało to z mojej niewiedzy, mniejszej wyobraźni, z tego, że nie zdawałam sobie sprawy ze wszystkich konsekwencji. A teraz? Już od dawna nie jeżdżę w pogotowiu, nie jestem najlepsza w przychodni, nie ryzykuję. Pewnie wynika to z doświadczenia, wieku i zwykłego lęku. Co mówię dziś, jak poproszą, żebym podłączyła kroplówkę, bo nie chcą oddać dziecka do szpitala? "Nie chcecie, wasze zmartwienie!"
Lekarka, rezydentka w dużym szpitalu psychiatrycznym
Marzyłam, żeby się tu dostać. Chciałam pomagać. Leczyć. Rozmawiać. Bo w psychiatrii najważniejsza jest rozmowa. Trudno zajrzeć do głowy pacjenta. Najważniejsze jest więc to, żeby pacjent się nie zamknął. Pierwszy obchód. Zatrzymujemy się przy pacjencie, którego poznałam już wcześniej. Schizofrenia. Facet jest absolutnie spokojny, kontaktowy, ale uważa, że ktoś go śledzi. "Chodzą za mną" i tyle. No więc zatrzymujemy się przy tym człowieku. Wszyscy w białych fartuchach, na czele pani ordynator, która ma piękne czarne włosy. Pani ordynator zadaje pytanie: - No i jak się pan ma? Pacjent mówi: - W porządku. - Wszystko? - No tak, tylko za mną chodzą.
Myślę, że ryzykowne wchodzić w rozmowę ze schizofrenikiem, gdy wokoło tłum ludzi. Pewnie idealnie byłoby mówić o takich sprawach w zaciszu gabinetu. Chodzi o to, żeby pacjent czuł się komfortowo, intymnie. Po co wywlekać jego stany na światło dzienne. No ale ja jestem tylko rezydentką. Patrzę więc z zaciekawieniem. Może to dobry znak, że pacjent tak się otwiera? Pani ordynator nie ustępuje: - Jak to chodzą? - No chodzą. - Kiedy ostatnio? - Żona mnie odwiedziła, poszliśmy tu do parku na spacer i oni przez cały czas szli za mną. Pani ordynator zaczyna się irytować: - Widział pan? - No zdawało mi się. Ordynator buja się w przód i w tył na obcasach. Zarzuca te długie włosy to na czoło, to na plecy i krzyczy: - To bez sensu, nikt przecież nie chodzi! Pacjent przerażony, wszyscy wokoło przerażeni, a ona się drze. Myślę: "O cholera, to musi być jakaś nowa rewolucyjna metoda. Działanie szokiem. Coś ekstra. Nigdy nie słyszałam o czymś takim. Niesamowite. Jak to się skończy?!". I jak się skończyło? Ona zrobiła mu dziką awanturę i poszła sobie.
Nie było w tym żadnej metody. Ona tylko miała zły dzień. Pacjent zaczął się zamykać. Młoda dziewczyna po podobnej "sesji" kilka dni później zwyczajnie uciekła ze szpitala. Taki był mój pierwszy kontakt z wymarzonym szpitalem, w którym chciałam pracować od zawsze, i z wymarzoną specjalizacją.
Lekarz, członek władz okręgowej izby lekarskiej
Najtrudniej chyba być internistą. Ich pieniądze to jakieś 6 tysięcy złotych brutto miesięcznie. Wtedy do końca życia trzeba dyżurować, żeby jakoś wyjść na swoje. O internistach mówią: plebs. Tak samo mówili kiedyś o pediatrach. Dlaczego młodzi chcą masowo być anestezjologami? Bo tu skok finansowy jest ogromny. Etaty anestezjologów to 15-20 tysięcy złotych. Oczywiście dochodzą do tego dyżury, no bo kto zrezygnuje z dyżurów. Chirurg zarabia około 15 tysięcy. Kardiochirurg? 35 tysięcy. Neurochirurg? 45 tysięcy. Na górze jest już naprawdę wielka kasa. Ordynator szpitala w mieście wojewódzkim niemal co roku zmienia auto - Audi na Audi. Dlaczego znów na Audi? Marzy o Porsche, stać go, ale boi się, co ludzie powiedzą. A widział ktoś lekarza medycyny estetycznej w szpitalu? Przecież nie chcą być lekarzami medycyny estetycznej, żeby pracować w szpitalu! Chcą się jak najszybciej urwać do prywatnych klinik i pracować za ciężkie pieniądze.
Lekarz z miasta powiatowego
Połowę z tej kolejki od razu bym wykopał. Z czym przychodzą? Z głupotami. Mam ochotę powiedzieć: "Won!". Ale oczywiście nie mówię. To już jest jakaś epidemia. Przychodzi do mnie facet, który trzy dni temu skręcił kostkę. Spuchła mu i go boli. Wystarczy, żeby obłożył nogę altacetem. Sam tak robię i jeszcze chodzę, bo nie mogę sobie pozwolić na leżenie. Katarki, przeziębienia. Litości! Naprawdę nie ma potrzeby, żebym w kartę pacjenta wpisywał, że trzeba wziąć ibuprom zatoki. Ale jestem grzeczny, przepisuję ten ibuprom. Bo różne rzeczy się zdarzają. Na przykład pacjent miał zawał. Źle rozpoznany, wyszedł i po stu metrach padł. Błąd lekarza bardzo dobrze się sprzedaje wśród społeczeństwa: "Wiadomo, niedouczeni, nic nie potrafią, chcą się tylko nachapać, za nic mają nasze zdrowie i życie".
Ortopeda dziecięcy
Zawsze chciałem leczyć dzieci. Dlaczego? Bo dzieci są dużo wdzięczniejszym obiektem leczenia niż dorośli. Poza tym, może to zabrzmi brutalnie, ale najbardziej czysta babcia jest bardziej śmierdząca niż najbardziej brudne dziecko. Starsi ludzie są mniej estetyczni. I to tak.
Lekarz z małego miasta
Ósma rano. Przychodnia. Idę korytarzem do gabinetu. Patrzę na ten tłum. Nie wiadomo, czy płakać, czy uciekać. Zaczynam przyjmować. Jednego po drugim, jednego po drugim. Nagle czuję, że muszę coś zjeść. Jak nie zjem, to koniec, padnę na pysk. W końcu już szesnasta. Kiedy jadłem? O siódmej? Wychodzę. - Przepraszam, ale muszę coś zjeść. Milczenie. Długie spojrzenia. W końcu ktoś mówi szeptem: - Czekamy, a on wychodzi. Idę pewnie, oddalam się, a wtedy oni są coraz śmielsi: - Siedzimy, a on poszedł. Całymi dniami nic nie robią, oglądają telewizję w tych gabinetach. Czasem mam ochotę wrócić i im powiedzieć: "Jak tu zdechnę, to i dla was żadnego ratunku nie będzie". Ale idę dalej. Nie ma sensu. To tylko pogorszy sprawę.
Doświadczony chirurg z warszawskiego szpitala
Pyta mnie pan o strach. On jest obecny nieustannie. Strach odpowiedzialności. Dam taki przykład z mojego doświadczenia. Na koniec miesiąca spływają grafiki na następny miesiąc. Dyrektor medyczny powinien zwrócić uwagę na to, że brakuje lekarzy. A brakuje ciągle, bo za mało płacą i ludzie nie chcą pracować. Pewnego dnia skończyły się żarty, zabrakło obsady na szpitalnym oddziale ratunkowym. Tam powinien siedzieć facet, który ma kwalifikować pacjentów do szpitala albo wypisać ich do domu. I ma to być bardzo doświadczony lekarz. Bo jak kogoś wypisze i ten ktoś się przekręci, będzie afera na pół Polski. To nie może być gamoń rezydent, tylko fachowiec. Nazywa się to lekarz czerwony, czyli najważniejszy lekarz, od najtrudniejszych przypadków. Najczęściej to jest anestezjolog albo lekarz medycyny ratunkowej. Do tego powinien być chirurg i internista. A ilu tego dnia wyznaczyli lekarzy? Tylko chirurga. Osiem dyżurów takich było w jednym miesiącu. A pozostali lekarze? Nikogo. Jeszcze niedawno to byłoby nie do pomyślenia - SOR bez obsady to kryminał. Ale teraz wszystko przechodzi. Przyjechał jednak dyrektor medyczny i wydelegował anestezjologa. Tylko że on akurat miał dyżur. W szpitalu anestezjologów jest dwóch. Jeden od tego, żeby obstawiać położnictwo. Musi być zawsze w gotowości, porody przecież zdarzają się przez całą dobę. Drugi zabezpiecza resztę szpitala - blok operacyjny, reanimuje na oddziałach, zakłada wkłucia itd. Tego drugiego oddelegowano na SOR, a więc szpital został bez obstawy. Czyli gdyby na jakimś oddziale potrzebna była reanimacja. Proszę pana, dopóki nikt nie umrze, wszystko jest OK, ale niedługo to się skończy tragedią. Proszę sobie wyobrazić tę sytuację. Przychodzi pan do pracy i dowiaduje się, że nie jest obsadzony dyżur. Czyli jest pan sam. Brać na siebie taką odpowiedzialność? Ale przecież nie można założyć palta i wyjść! Tam są chorzy! Przywożą ich karetki!
*Fragment książki "Mali bogowie. O znieczulicy polskich lekarzy", którą w promocyjnej cenie można kupić w Publio.pl>>> Paweł Reszka. Dziennikarz polityczny, reporter. W latach 2003 - 2006 był korespondentem zagranicznym dziennika "Rzeczpospolita" w Moskwie. Później szefował działowi śledczemu w "Dzienniku. Polska Europa Świat" (2006 - 2009). Wyróżniany za reportaże i teksty śledcze przez miesięcznik "Press". Laureat Nagrody im. Dariusza Fikusa za 2005 rok.
