*Przypominamy najchętniej czytane teksty minionego roku*
Ola
Miała 12 lat, gdy rodzice powiedzieli jej, że przeprowadzają się do Niemiec. Z miasta na wschodzie Polski polecieli do Monachium. Jej życie wywróciło się do góry nogami. Nie znała języka. Trafiła do klasy wyrównawczej dla obcokrajowców, żeby się go nauczyć. W ławkach obok siedziały dzieci z Tajlandii, Kosowa, Turcji, Bośni, Nigerii, Ukrainy, Rosji, Wietnamu. Na pierwszej lekcji przedstawiła się: Ich heiße Polska. Mam na imię Polska . Osiem miesięcy później Ola poszła do niemieckiej szkoły. Jedynym Niemcem w klasie był nauczyciel. Poznała wtedy Latifę, rówieśnicę z Libii. Od razu się polubiły. Po szkole były wspólne zabawy, obiady, nocowanie jedna u drugiej. Latifa nosiła na głowie chustkę.
Dziś Ola mówi: - Nie przypuszczałam, że ta przyjaźń zmieni moje życie.
Marta
Zobaczyła go w akademiku w Lublinie i od razu wpadł jej w oko. Bassem jest 13 lat starszy i pochodzi z Egiptu. Wtedy importował samochody z Niemiec do Polski. Zakochała się. Szybko razem zamieszkali.
Mama ją ostrzegała: "Córcia, to Egipcjanin i po ślubie na pewno się zmieni. Broń Boże wychodzić za niego za mąż!". Liczyła, że wybrankiem Marty będzie Polak z sąsiedztwa ubrany w dobrze skrojony garnitur. Marta myślała, że włoży białą suknię, będą grawerowane obrączki, ktoś wypuści gołębie, a potem zacznie się wielkie wesele. Ślub z Bassemem wzięła po roku znajomości. Do urzędu pojechali w deszczowy dzień rozklekotaną taksówką. Ona w małej czarnej, a on w jasnych jeansach. Czekały na nich koleżanki Marty. Po ceremonii poszli do pizzerii.
Rodzina dowiedziała się już po wszystkim.
Aniela
Rodzice Anieli postanowili, że na urlop pojadą całą rodziną do kraju arabskiego. Pogoda gwarantowana, ciepła woda w morzu, no i tanio. Aniela miała 13 lat, gdy po raz pierwszy zobaczyła kobiety z chustami na głowach, pustynię, usłyszała głos muezina nawołującego do modlitwy, poczuła zapach orientalnych przypraw. Nieznany dotąd świat. Po tygodniu wrócili do Polski. W Anieli obudziła się ciekawość, którą zaspokajała na forach internetowych dla muzułmanów. Pytała o zasady islamu, o Koran, jak przetrwać 30-dniowy ramadan. Internauci chętnie odpowiadali. Potem wyłączała komputer i szła do szkoły. Pytała księdza o spowiedź, Trójcę Świętą, życie wieczne. Słyszała: "Bóg tak chciał" albo "musisz wierzyć".
Aniela zgodziła się opowiedzieć swoją historię, ale anonimowo. - Kiedyś udzieliłam wywiadu jednemu portalowi w Polsce. I zaczęłam dostawać pogróżki - przyznaje. - Ludzie pisali: "zaje***my cię", "znajdziemy, ty czarny Arabusie".
Ola, czyli rzeczy, które uwierają
Nowy Kair. Ekskluzywna dzielnica daleka od przeludnionego centrum miasta, zaśmieconego, z przybudówkami przy blokach. Ola proponuje spotkanie w kawiarni, zamawia sok z limonki i opowiada:
- Wychowałam się w religijnej rodzinie, co tydzień chodziliśmy do kościoła. Po przeprowadzce do Niemiec odkryłam, że kultura, w której dorastałam, nie jest jedyną na świecie. Dotarło do mnie, że w religii katolickiej są rzeczy, które mnie uwierają. Na przykład spowiedź. Dlaczego muszę księdzu wyznawać moje grzechy? Dlaczego to on decyduje, czy mnie rozgrzeszyć, czy nie? Poza tym jak ksiądz może przygotowywać mnie do założenia rodziny, skoro sam jej nie ma? I raził mnie przepych. Pieniądze zamiast na dekoracje kościoła albo kolejne rzeźby powinny być przeznaczane dla biednych rodzin.
Opowiadałam Latifie o chrześcijaństwie, ona mówiła o islamie. Jednak to, co od niej słyszałam, kłóciło się z przekazem w mediach. Gazety i telewizja przecież trąbią, że co chwilę ktoś się wysadza, obcina głowy, wjeżdża w tłum z Allahem na ustach. A dżihadyści i terroryści zabijają w imię islamu, ludzie się ich boją. Zapytałam o to Latifę. Powiedziała, że ekstremiści używają islamu do usprawiedliwiania złych czynów i nie mają nic wspólnego z religią. Członkom organizacji terrorystycznych robi się pranie mózgu. To często osoby niewykształcone, bez perspektyw, niektóre z nich nie potrafią czytać i nie rozumieją, co jest napisane w Koranie. Dżihad, powiedziała, to bycie dobrym człowiekiem. Jeśli pomożesz mamie wnieść zakupy albo otworzysz drzwi sąsiadce, to jest twój dżihad.
Kiedy podjęłam decyzję, miałam 19 lat.
Spotkałam się z Latifą w jej domu. Wypowiedziałam szahadę: Nie ma Boga prócz Allaha, a Muhammad jest Jego Wysłannikiem. I to wystarczyło. Obie miałyśmy łzy w oczach ze szczęścia.
- Mama wiedziała? - pytam.
- Nic a nic. Powiedziałam jej kilka dni później. Była zszokowana, popłakała się. Nie rozumiała tego. Na wieść, że przeszłam na islam, odwróciło się ode mnie kilka koleżanek.
Marta, czyli "on zmieni się na gorsze"
- Nie zaprosiłam rodziny na ślub z Bassemem, bo chciałam spędzić ten dzień radośnie, bez tłumaczeń i stresu - mówi Marta i zamawia dla mnie herbatę z miętą. Siedzimy w knajpie na obrzeżach Kairu. Jest chłodny, styczniowy wieczór. Dookoła biegają dzieci z balonami, dziś urodziny jednego z nich. Z głośników bucha najnowszy egipski hit "Mafia" Mohameda Ramadana.
Marta tłumaczy: - Dla mojej rodziny największą wadą Bassema była jego narodowość i to, że wyznaje islam. Nie widziałam wtedy żadnych szans na przekonanie najbliższych do mojej decyzji. Prosili, żebym się z nim nie spotykała. Mówili: "Wiadomo, jacy Egipcjanie są. Lepiej zapomnieć o tej całej sytuacji". Ale teraz myślę, że może powinnam im dać szansę lepiej go poznać.
Rok po ślubie urodził się nam syn. Zaczęliśmy myśleć o przeprowadzce do Egiptu. Bassem tęsknił za krajem, a ja chciałam zobaczyć, skąd pochodzi. Jedną z przyczyn była też moja mama, która najpierw powtarzała, że Bassem "po ślubie się zmieni na gorsze", potem, że stanie się to po urodzeniu dziecka. A już na pewno, jak przeprowadzimy się do Egiptu. Jej zdaniem ten związek był skazany na niepowodzenie. Nie miałam żadnych sensownych argumentów, które mogłyby temu zaprzeczyć. Poza jednym: przejść jak najszybciej przez wszystkie etapy, podczas których Bassem miał pokazać "prawdziwą twarz" i przekonać się, czy serce mi dobrze podpowiada. Obroniłam pracę magisterską, spakowaliśmy najpotrzebniejsze rzeczy i pojechaliśmy na lotnisko.
- Przeszłaś na islam? - dopytuję.
- Muzułmanką zostałam jeszcze przed ślubem. Wychowałam się w religijnej rodzinie. Chodziłam do katolickiego liceum, a potem studiowałam na katolickiej uczelni. Ale miałam wiele wątpliwości co do katolicyzmu, jednak nikt nie potrafił odpowiedzieć na moje pytania. A ja potrzebowałam duchowego wsparcia. Okazało się, że islam bardzo jasno mówi, co jest dobre, a co złe. I nie ma w tej religii pośredników między mną a Bogiem. To bardziej intymna relacja.
W końcu wypowiedziałam szahadę w obecności męża i zostałam muzułmanką. On nigdy mnie nie namawiał, ale widziałam, że był dumny. Poza tym w moim przypadku przejście na islam było bardzo praktyczne. Nie muszę się zastanawiać, w jakiej wierze wychowam swoje dzieci.
- Nie zakrywasz włosów.
- To nie dla mnie. W rodzinie mojego męża decyzja o noszeniu chusty należy do kobiety. Na przykład jedna z jego sióstr nosi hidżab, a druga nie.
Aniela, czyli bilet w jedną stronę
Rozmawiamy przez telefon. Nie udaje mi się jej namówić na spotkanie. Ma niski głos, jest pewna siebie i lubi żartować. W tle słyszę śmiech jej syna.
- Na islam przeszłam trzy lata po powrocie z wakacji. Miałam 16 lat. Byłam sama w pokoju. Trzy razy wypowiedziałam szahadę. Po kilku latach zrobiłam to oficjalnie w Kairze, ale już wtedy czułam, że to jest to.
- Co na to rodzice?
- Wiedzieli, że od dłuższego czasu interesuję się islamem. Spokojnie przyjęli moją decyzję, w sumie nawet jej nie skomentowali. Problemy zaczęły się, gdy o zmianie wyznania powiedziałam koleżance ze szkoły. Plotka szybko rozeszła się po niewielkiej miejscowości na Mazowszu. W szkole mieli mnie za dziwadło, mówili, że mąż kiedyś będzie mnie bił i trzymał w piwnicy. Nawet nauczyciele rzucali aluzje. Ksiądz na religii puścił film o tym, że islam jest zły.
Chciałam nosić chustę na głowie, hidżab, jak inne muzułmanki. Raz wyszłam w niej z domu. Wtedy dwóch chłopaków zaczęło mnie gonić. Biegli za mną przez park i krzyczeli, że mnie zaj***bią. Schowałam się przed nimi w sklepie, czekałam pół godziny, aż odejdą. Nigdy więcej nie założyłam chusty w Polsce. Nawet teraz, jak jeżdżę do moich rodziców, zawsze ją zdejmuję.
Muhammada z Egiptu poznałam na międzynarodowej platformie e-learningowej, gdzie uczyłam się angielskiego. Spośród różnych ludzi z całego świata to z nim najlepiej mi się rozmawiało. Traf chciał, że akurat wtedy rodzice zaproponowali wyjazd do Egiptu na wakacje. Umówiłam się więc na spotkanie z kolegą. Muhammad poznał moich rodziców. Już rok później wzięliśmy ślub w Egipcie.
- Rodzice przyjechali?
- Nikogo nie zaprosiliśmy, byli tylko nasi świadkowie. Nie robiliśmy wesela, bo szkoda było nam pieniędzy - byliśmy w trakcie kupowania mieszkania. Wróciłam do Polski, miałam jeszcze maturę do zdania. Znajomi ostrzegali, że jak znów pojadę do Egiptu, to mąż się zmieni, zamknie mnie w piwnicy, będzie bił i głodził. Ja czekałam, aż skończy się szkoła.
- I?
- I kupiłam bilet w jedną stronę.
Egipcjanie też mają obawy - mówi Ola
Studiowałam w Niemczech komunikację międzykulturową, anglistykę i nauczanie niemieckiego. Jak każdy student musiałam wyjechać na praktyki za granicę. Wybrałam Egipt. Uczyłam niemieckiego w szkole w Kairze, potem pracowałam w Niemieckiej Izbie Przemysłowo-Handlowej. Podobało mi się, że w trakcie pracy, gdy chciałam się pomodlić, brałam dywanik i wychodziłam. Nikogo to nie dziwiło. Wtedy poznałam też mojego przyszłego męża, Egipcjanina, i już wiedziałam, że zamieszkam w tym kraju na stałe. Krążyłam przez kilka miesięcy między Egiptem i Niemcami, musiałam dokończyć studia. A potem wzięliśmy ślub.
- Szybko.
- W Egipcie jak się z kimś spotykasz, to zakładasz, że to potencjalny kandydat na męża albo żonę.
Znajomi pytają, czy mój mąż ma tylko jedną żonę i czy nie boję się, że ożeni się z kolejną. Islam, owszem, pozwala na to, ale wielożeństwo jest rzadko praktykowane. Może gdzieś na wsiach? Ja nie znam nikogo, kto miałby więcej niż jedną żonę. A jeśli się o tym słyszy, jest to spora sensacja.
Zapominamy, że stereotypy działają w obie strony. Egipcjanie też mają obawy - niektórzy uważają, że kobiety z Europy są zimne, nie potrafią zadbać o rodzinę, to indywidualistki, które pewnie wywiozą dziecko do Europy. Dlatego egipskie matki, przynajmniej niektóre, wolą żenić swoich synów z Egipcjankami. Ale to coraz trudniejsze. Społeczeństwo egipskie jest mocno rozwarstwione i interesowne. Ci z "wyższych sfer" z reguły nie wchodzą w związki z osobami gorzej sytuowanymi. I odwrotnie. Rodziny mówią wprost, że ich córki oczekują od przyszłego męża samochodu albo mieszkania, które będzie urządzone w określony sposób. Albo i tego, i tego. Jeśli kandydat nie może sprostać oczekiwaniom, czasem nie dochodzi do zaręczyn. Dziewczyna często staje po stronie rodziców.
Niektóre Polki mają dosyć - mówi Marta
Razem z Bassemem i ośmiomiesięcznym synem zamieszkaliśmy w Hurghadzie, blisko morza. Założyliśmy firmę projektującą strony internetowe. Jadąc tam, byłam pełna entuzjazmu, a wszyscy dookoła pytali: Nie boisz się? Polacy myślą stereotypem: Egipcjanie zabierają matkom dzieci, chowają ich paszporty, odcinają od rodziny i przyjaciół.
- Ale tak się zdarza - wtrącam.
- Nawet przez chwilę nie brałam pod uwagę, że może mnie coś takiego spotkać. Idealizowałam Egipt. Spodziewałam się, że spotkam same szczęśliwe pary, a te wszystkie złe rzeczy, które słyszałam, okażą się bujdą. Ale rzeczywiście różnie się układa. Kilka lat temu głośno tu było o sprawie znęcania się męża Egipcjanina nad żoną Polką. On zabrał dwójkę ich dzieci. Sąd przyznał jej prawo do opieki, ale ona nie mogła tych dzieci znaleźć. Przepychanka trwała kilka miesięcy, zanim udało się matce je odzyskać.
Niektóre Polki wyprowadzają się stąd z innych powodów - na przykład mają dosyć tej kultury, wszechobecnych śmieci, niskiego poziomu edukacji. Jest dużo minusów życia w Egipcie i jeśli biorą górę nad plusami, to nie warto się męczyć.
Większość nieudanych związków polsko-egipskich to wakacyjne miłości. Egipcjanie są wylewni, otwarci, zabiegają o kobiety i łatwo uwodzą turystki. Od razu wyznają miłość, proponują małżeństwo, i nie czują, że to zobowiązujące. A z drugiej strony turystki, niestety, zapracowały sobie na opinię "łatwych". Chętnie flirtują, niektóre mówią wprost, że chcą się zabawić. Także mężatki.
Kiedyś mój szwagier, Egipcjanin, poznał Polkę, która przyjechała na wakacje do Hurghady. Zaprosił ją na wspólny wypad na miasto. Odpowiedziała, że chętnie by poszła, ale jest na wakacjach z teściami.
A zdarza się, że kobieta po tygodniowym urlopie zakochuje się w Egipcjaninie, rzuca wszystko, co ma w Polsce, przyjeżdża do Egiptu, żeby zacząć nowe życie. Nie trzeba mówić, że to nie zawsze jest dobry pomysł.
Regularnie dostaję groźby i wiadomości z hejtem - mówi Aniela
Z biletem w jedną stronę wylądowałam w Kairze. Założyłam hidżab i oficjalnie przeszłam na islam. Zaczęłam pracę w przedszkolu międzynarodowym. Po kilku miesiącach okazało się, że jestem w ciąży. Z Muhammadem staraliśmy się o dziecko i bardzo się ucieszyliśmy. Teściowie bardzo nam wtedy pomogli, są niezwykle opiekuńczy.
Z nudów założyłam wówczas konto na Instagramie i zaczęłam pisać o Egipcie. Zauważyłam, że ludzi interesuje, jak żyje się w kraju muzułmańskim. Jednak jeszcze bardziej interesowało ich moje życie prywatne. Opublikowałam więc zdjęcie, na którym noszę hidżab. I się zaczęło.
Wiele osób było zaskoczonych, że noszę go na co dzień. Pytali: Dlaczego?, Po co mi to?, Nie jest mi w nim gorąco? Niektórzy nie rozumieją, że taką decyzję podjęłam i dobrze się z tym czuję. Ludzi dziwi, że noszenie chusty może się komuś podobać, że ktoś chce się tak ubierać. Hidżab jest częścią mnie, jest pośrednikiem między mną a Bogiem. Nie noszę chustki po to, żeby nie kusić mężczyzn, to totalna bzdura. W Koranie nie ma o tym ani słowa. Chustka jest dla mnie częścią skromnego stylu życia, przypomina, żeby być lepszym człowiekiem.
Nie rozumiem, dlaczego ludzie tak szybko oceniają innych po wyglądzie. Niektórzy wmawiają mi, że podjęłam niewłaściwe decyzje. Mówią, co mam robić, uważają, że wiedzą, co jest dla mnie lepsze. Często słyszę, że jestem młoda, nie znam życia. Kiedyś się tłumaczyłam. Teraz już wiem, że to nie ma sensu. Nie obchodzi mnie, co inni myślą o moim życiu. Nie będę nikogo przekonywać.
Regularnie dostaję groźby i wiadomości z hejtem. Codziennie blokuję kilka osób na swoim profilu. Na liście zablokowanych użytkowników mam ich siedem albo osiem tysięcy. Rozpoznaję już fejkowe konta - "żona muzułmanina", "egipska żona", bez zdjęć i obserwatorów. Zakładają je osoby, które wcześniej zablokowałam.
Zależy mi, żeby ludzie przestali myśleć o Egipcie jako więzieniu dla kobiet. Regularnie dostaję pytania, czy mogę pracować i wychodzić sama z domu. Polacy naczytali się książek typu "Arabska żona", gdzie są same bzdury, a autorki piszą pod pseudonimem. Zawsze obowiązuje w nich ten sam schemat: piękna Polka poznaje muzułmanina, biorą ślub, ona zakłada chustkę, wyjeżdża do jego kraju, mąż ją bije i więzi. Serio? To, że zdarzyły się takie przypadki, nie znaczy, że tak jest zawsze. A historia polskiego Fritzla? Czy jest dowodem na to, że wszyscy Polacy trzymają swoje żony w piwnicy, głodzą je i molestują swoje dzieci?
Ola
Polacy pytają mnie, czy kobiety w Egipcie muszą zakrywać ciało. Mam wrażenie, że niektórzy mylą ten kraj z Arabią Saudyjską. A to sprawa indywidualna. Niektóre dziewczyny chcą nosić hidżab i są z tego dumne. Inne noszą go, a nie są wcale religijne. Czasem myślę, że chciałabym go założyć i pokazać, że jestem muzułmanką, ale jeszcze nie jestem gotowa.
Od momentu gdy wypowiedziałam szahadę przy Latifie, minęło siedem lat. Mama mówi, że zmieniłam się na lepsze. Niedawno przyjechała do Egiptu na święta Bożego Narodzenia. Moja egipska rodzina zrobiła dekoracje świąteczne, wspólnie przygotowaliśmy polskie jedzenie, słuchaliśmy świątecznych piosenek, mama się popłakała.
- Myślałaś o powrocie do Polski? - pytam.
- Kocham Polskę, to mój kraj. Ale czasem sobie myślę, że nie chciałabym tam mieszkać z moim mężem, bobym się bała. Słyszałam historie, że niektórzy zaczepiają na ulicy osoby o innym kolorze skóry. Ale może to też tylko stereotypy?
Niecałe trzy lata temu założyłam profil na Instagramie ola_w_egipcie. Piszę o życiu tutaj. Chcę pokazać, że jestem szczęśliwa. Że mieszkają tu wspaniałe osoby i nie chcę, żeby bez powodu myślano o nich źle. Ludzie nie muszą kochać islamu, mówić, że to najlepsza religia na świecie, albo że Egipt jest najfajniejszym krajem. Chodzi o to, żeby dać każdemu szansę, wtedy zauważymy, że normalne życie różni się od sensacji w mediach.
Marta
Drugiego syna urodziłam w Egipcie. Do obu mówię po polsku, ale odpowiadają po angielsku. Starszy jest już zapisany do polskiej szkoły przez Internet. Realizuje program, a do Polski jeździmy na jego egzaminy, dzięki czemu otrzymuje świadectwa, przechodzi z klasy do klasy. W Polsce najbardziej podoba mu się deszcz.
Zauważyłam, że Polaków denerwują mieszane związki, zwłaszcza z Arabami. Dlatego założyłam bloga, zona-egipcjanina.pl, gdzie staram się przełamywać stereotypy na temat tego kraju i Arabów. Kiedyś na jednym z polskich portali opublikowałam tekst o moim życiu w Hurghadzie. Komentarze sypały się lawinowo. Ktoś mi przysłał wiadomość, że jeśli moje dzieci chciałyby przyjechać do Polski, to lepiej, żeby wysadziły się w Egipcie.
Czy jestem szczęśliwa? Skończyłam 30 lat, mam trochę nadwagi i zawsze mi brakuje kilku godzin w ciągu doby. Mimo to zdarza mi się przesypiać całe dnie. Mój dom nigdy nie lśni czystością, ale wypełniony jest śmiechem. Pomimo wieku jestem naiwna i wychodzę z założenia, że skoro ja kogoś nie krzywdzę, to on nie skrzywdziłby mnie. Obiektywnie patrząc, moje życie wcale nie jest wspaniałe. Ale nie zamieniłabym go na żadne inne.
- Rodzina zaakceptowała twoją decyzję?
- Myślę, że tak. Chociaż nigdy ich o to nie pytałam.
Aniela
Mam 26 lat i od siedmiu mieszkam w Egipcie. Kocham ten kraj, ale nie wszystko mi się w nim podoba. Najbardziej denerwuje mnie, że tu nie wychowuje się dzieci, a je hoduje. Spędzają czas z telefonem w rękach. Nie ma jasnych zasad. Rodzice dają im byle co do jedzenia, do plecaka wrzucają chipsy, słodycze. Często dzieci do przedszkola przychodzą brudne, w jednym ubraniu chodzą dwa tygodnie. Butelki po wodzie czasem są czarne od grzyba. Niektórzy rodzice proszą, żeby nie kłaść spać ich dzieci, bo jak wrócą do domu, to wtedy będą spały.
W Egipcie ludzie plotkują. Gdy po ślubie nie masz dziecka, to gadają, zastanawiają się, myślą, że kobieta jest chora. Młodzi czują presję, więc decydują się na dzieci, nie mając pojęcia o ich wychowaniu.
Czy chciałabym wrócić do Polski? Nie po tym wszystkim, co tam przeszłam. Poza tym, gdy mój mąż był w Polsce, nie mógł się z nikim dogadać. Poszedł do sklepu po bułki, a sprzedawcy, młodsi ode mnie, nie potrafili słowa powiedzieć po angielsku.
Ale zauważyłam pozytywną zmianę. Gdy byłam niedawno w Polsce na wakacjach, ktoś po latach zorganizował spotkanie klasy z liceum. Stwierdziłam, że co mi szkodzi i poszłam na nie. Gdy znajomi mnie zobaczyli, spuścili głowy. Przeprosili za to, że mnie kiedyś wyzywali. Wyjaśniliśmy sobie wszystko i znów mamy kontakt.
Niektóre imiona i dane bohaterek zostały zmienione na ich prośbę.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. Jeżeli Ci się podobał, to wypróbuj nasz nowy newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.
KLIKNIJ, BY ZAPISAĆ SIĘ NA NEWSLETTER >>>
Katarzyna Zając-Malarowska. Reporterka i redaktorka. Publikowała m.in. w "Dużym Formacie", "Tygodniku Powszechnym", "Wirtualnej Polsce". Laureatka stypendium im. Leopolda Ungera, absolwentka polonistyki i Polskiej Szkoły Reportażu. Mieszka w Kairze i Warszawie. Zgłębia historię arabskiego feminizmu. W wolnych chwilach uczy się języka arabskiego, żegluje, uprawia kitesurfing i kickboxing.
