Rozmowa
Od lewej: Dominika Lasota i Wiktoria Jêdroszkowiak (Fot. Archiwum prywatne)
Od lewej: Dominika Lasota i Wiktoria Jêdroszkowiak (Fot. Archiwum prywatne)

Jak zaplanowa³y¶cie akcjê z prezydentem Dud±?

Dominika Lasota: To wszystko by³o bardzo spontaniczne. Chwilê wcze¶niej zaczepi³y¶my na korytarzu Ursulê von der Leyen. Powiedzia³am jej, ¿e bardzo mnie niepokoi, ¿e Unia Europejska podpisuje kontrakty na dostawy gazu miêdzy innymi z Azerbejd¿anu, który ma bliskie koneksje z Rosj±. 

Jak zareagowa³a?

Dominika: Próbowa³a siê wykrêcaæ. Powtarza³a, ¿e UE inwestuje w odnawialne ¼ród³a energii. Wieczorem na Instagramie zobaczy³am, ¿e jej sztab wykorzysta³ nasze wspólne zdjêcie. Wybrano ujêcie, na którym ona siê u¶miecha³a, a ja wygl±da³am spokojnie, a nie na zdenerwowan±, jak przez resztê naszej rozmowy. 

Próba PR-u ze sta³± ¶piewk± pod tytu³em "s³uchamy ludzi".

'Przewodnicz±cej Komisji Europejskiej powiedzia³am, ¿e bardzo mnie niepokoi, ¿e UE podpisuje kontrakty na dostawy gazu z Azerbejd¿anu' (Fot. Archiwum prywatne)

Ale jak to by³o z polskim prezydentem? Zaczai³y¶cie siê na niego?

Dominika: Nie. To by³ przypadek, ¿e siê spotkali¶my przed sal± plenarn±. Kiedy pojawili siê ochroniarze, a potem zobaczy³am Andrzeja Dudê, poprosi³am znajome ukraiñskie aktywistki o pomoc.

Czyli o nagrywanie? Ca³a rzecz polega na tym, ¿eby taka rozmowa posz³a w ¶wiat.

Dominika: Tak. To jest wa¿ny element tego, co robimy.

Wiktoria Jêdroszkowiak: Od lat wysy³amy do Kancelarii Prezydenta e-maile z pro¶b± o spotkanie i rozmowê na temat klimatu, jednak nigdy nawet na nie nie odpowiedziano.

Po dobroci siê nie uda³o, wiêc o¶mieszy³y¶cie prezydenta, publikuj±c w sieci filmik, na którym Dominika mówi, ¿e chce czystej energii dla Polski, a prezydent odpowiada, ¿e on to by chcia³, ¿eby "w górach by³ ¶nieg, a na nizinach ciep³o". 

Dominika: Prezydent sam siê o¶mieszy³. Nie taki by³ mój cel.

Podesz³am do Dudy, by wytkn±æ mu totalny brak logiki w strategii, z jak± przyjecha³ na szczyt. W oficjalnych dokumentach zapisano, ¿e wobec wojny w Ukrainie Polska jest zmuszona opó¼niæ transformacjê energetyczn±. 

A przecie¿ zarówno ta wojna, jak i kryzys energetyczny dziej± siê dlatego, ¿e uzale¿nili¶my europejskie gospodarki od paliw kopalnych, które pochodz± najczê¶ciej od dyktatur.

Powiedzia³am: "Panie prezydencie, pan siê myli. Jak d³ugo bêdziemy trwaæ przy paliwach kopalnych, tak d³ugo nie bêdziemy mieli bezpieczeñstwa energetycznego. Transformacjê trzeba przyspieszyæ!". 

Kilka dni pó¼niej na szczycie ONZ wypowiadali siê ministrowie energetyki i ¶rodowiska z Rosji.

Dominika: Ukraiñskie aktywistki zapyta³y, czy pójdziemy z nimi na panel, który nosi³ kuriozaln± nazwê "Rosyjskie wysi³ki na rzecz przeciwdzia³ania zmianom klimatu". Mówiê: "No oczywi¶cie! I musimy co¶ zrobiæ! To jest skandal, ¿e to siê w ogóle dzieje!".

Wiktoria: Stosowany w ONZ multilateralizm nakazuje wys³uchanie wszystkich stron. Nieporozumienie! Rosja nie jest dzi¶ stron± do rozmowy.

Dominika: Jedna z ukraiñskich aktywistek straci³a akredytacjê na COP 27, dlatego ¿e wykrzycza³a, ¿e to jest pañstwo terrorystyczne, a takich stwierdzeñ nie wolno by³o u¿ywaæ.

Wy krzycza³y¶cie: "Jak ¶miecie siedzieæ tu w spokoju! Jeste¶cie podli. Nie zas³ugujecie na szacunek. Jeste¶cie zbrodniarzami wojennymi". Kiedy zobaczy³am was w polskiej telewizji, by³am naprawdê dumna. A kiedy patrzy³y¶cie na reakcjê rosyjskich ministrów, czy mia³y¶cie poczucie, ¿e jakkolwiek ich to obesz³o?

Dominika: To wszystko dzia³o siê na tak du¿ej adrenalinie, ¿e nawet nie pamiêtam, jak oni wygl±dali. Wysz³am z sali, trzês±c siê, nie mog³am uspokoiæ oddechu.

Wiktoria: A ja bardzo dobrze pamiêtam ich twarze. 

Co na nich widzia³a¶?

Wiktoria: Drwinê. Dla mnie to nie s± ludzie. My¶lê o nich tak samo jak o wspólnikach Hitlera.

Okrutnej wojny w Ukrainie w ogóle by nie by³o, gdyby nie to, ¿e Zachód jest uzale¿niony od gazu i ropy z Rosji i przez lata finansowa³ dzia³alno¶æ tego zbrodniczego re¿imu. Po³owa rosyjskiego bud¿etu to s± pieni±dze z paliw kopalnych.

Czy po tej konfrontacji z rosyjsk± delegacj± odbiera³y¶cie gratulacje? Na przyk³ad od przedstawicieli polskiej delegacji?

Dominika i Wiktoria: Nie. 

Dominika: Najwa¿niejsze, ¿e sytuacja siê ponios³a w sieci. Ukraiñski Facebook ¿yje tym filmikiem, nagranie ludziom dodaje si³. U mojego wujka mieszka rodzina z Ukrainy. Pytali: "Rafa³, to jest nasza Dominika?!". Dla mnie to jest wa¿ne, a nie czy polska delegacja pogratulowa³a, czy nie.

Wiktoria: Bycie na takim wydarzeniu jest przywilejem. Mamy szansê stan±æ twarz± w twarz z osobami, których zwyk³y cz³owiek nigdy nie spotka. Je¼dzimy na takie imprezy po to, by demaskowaæ ignorancjê polityków oraz zderzaæ ich z prawdziwym ¿yciem.

Otrzymujecie akredytacje na miêdzynarodowe imprezy jako dzia³aczki miêdzynarodowych organizacji klimatycznych. W maju tego roku dopad³y¶cie w Parlamencie Europejskim prezydenta Francji Emmanuela Macrona, tu¿ po tym jak wyg³osi³ p³omienne przemówienie, ¿e Europa ma przed sob± ¶wietlan± przysz³o¶æ.

Dominika: Po konferencji by³ czas na zdjêcia. My nie chcia³y¶my zdjêæ, tylko zada³y¶my konkretne pytania.

O to, jak to jest, ¿e francuski koncern TotalEnergies nie wycofa³ siê z Rosji.

Dominika: Macron zacz±³ siê wykrêcaæ od odpowiedzialno¶ci. Powiedzia³, ¿e zrobi³ ju¿ w tej sprawie wszystko, co w jego mocy. To jaki¶ absurd! Przecie¿ jest prezydentem jednego z najwiêkszych mocarstw ¶wiata.

Macron i Duda s± tak naprawdê bardzo do siebie podobni. Maj± tendencjê do wyg³aszania kwiecistych przemówieñ, za którymi nic nie idzie.

'Ruch klimatyczny na ca³ym ¶wiecie tworz± bardzo m³odzi ludzie. W zdecydowanej wiêkszo¶ci kobiety' (Fot. Archiwum prywatne)

Prezydenci Polski i Francji zachowywali siê te¿ bardzo podobnie podczas rozmów z wami. Najpierw moment zmieszania, a potem ulga, ¿e uda³o siê od was uwolniæ. Fakt, ¿e jeste¶cie m³odymi kobietami, potêguje tak± reakcjê?

Wiktoria: Na pewno. Ruch klimatyczny na ca³ym ¶wiecie tworz± bardzo m³odzi ludzie. W zdecydowanej wiêkszo¶ci – w³a¶nie kobiety. Mo¿na nas próbowaæ deprecjonowaæ jako dziewczyneczki, które zaczepiaj± polityków na szczytach klimatycznych…

No w³a¶nie. Nie deprymuje was to? Nie macie wra¿enia, ¿e to jest walka z wiatrakami?

Wiktoria: Walka z wiatrakami to ¶wietna metafora w kontek¶cie polskiego rz±du! 

Nie deprymuje mnie nic, poniewa¿ widzê, ¿e to, co robimy, przynosi wymierny efekt. Rozmowa Dominiki z Andrzejem Dud± to nie by³ ani ¶mieszny filmik, ani mem. Dominika mówi³a miêdzy innymi o konieczno¶ci odblokowania ustawy wiatrakowej. Sprawdzi³am w Google Trends, ¿e potem bardzo wzros³o wyszukiwanie tego has³a. Po ka¿dej naszej akcji tak siê dzieje: ludzie szukaj± wiedzy, a czê¶æ zg³asza siê do organizacji klimatycznych i te¿ chce dzia³aæ.

Czyli macie poczucie sprawstwa.

Dominika: To za du¿o powiedziane. 

Na razie skutecznie podwa¿amy wiarygodno¶æ polityków w oczach opinii publicznej i zwiêkszamy poparcie dla odnawialnych ¼róde³ energii, które dzi¶ siêga ju¿ 70 proc. Decyzji politycznych o sprawiedliwej transformacji – czyli odej¶ciu od u¿ywania paliw kopalnych na rzecz czystych ¼róde³ energii, najlepiej tych z wiatru i s³oñca – jednak nie ma. A o to walczymy. Na tym polu mam poczucie totalnego braku sprawczo¶ci.

Macie ugruntowan± wiedzê, jednak to nie t³umaczy waszej odwagi w konfrontowaniu siê z mo¿nymi tego ¶wiata. Kiedy by³am w waszym wieku i studiowa³am politologiê, a na moj± uczelniê przyjecha³ by³y premier, to niemal sta³am na baczno¶æ.

Wiktoria i Dominika: (¶miech)

Naprawdê! Tymczasem wy rozmawiacie z panami tego ¶wiata jak równe z równymi.

Wiktoria: Andrzej Duda nie jest dla mnie ja¶nie prezydentem, któremu muszê siê k³aniaæ w pas i mówiæ "Szczê¶æ Bo¿e", tylko urzêdnikiem. Zatrudniaj± go obywatele p³ac±cy podatki, z których on siê utrzymuje. Dlatego mam prawo poci±gaæ go do odpowiedzialno¶ci za to, ¿e nie realizuje swojego konstytucyjnego obowi±zku zapewnienia Polakom bezpieczeñstwa energetycznego.

Bardzo racjonalny wywód, ale ja nie pytam o racje, które stoj± za waszymi czynami, ale o brak kompleksów i odwagê do dzia³ania. Ju¿ sam entourage premierów czy prezydentów – drogie garnitury, t³umy ochroniarzy, limuzyny – to wszystko jest teatr, wobec którego zwyk³y cz³owiek czuje siê ma³y. Wy tego nie odczuwacie?

Dominika: Nie, bo nie traktujemy ich jak ikony. Co nie znaczy, ¿e konfrontacja z Dud± nie by³a dla mnie sytuacj± ekstremaln±. Oczywi¶cie, ¿e czu³am adrenalinê. Szczególnie ¿e przedstawiciele jego kancelarii mnie otoczyli i próbowali deprecjonowaæ: "Ale Dominika, co¶ ty! Co ty robisz?".

Bezskutecznie dociekam, jak to siê sta³o, ¿e jeste¶cie, jakie jeste¶cie, dlatego cofnijmy siê do dzieciñstwa. Kiedy ja by³am dzieckiem, to mo¿na by³o us³yszeæ: dzieci i ryby g³osu nie maj±. Albo bardziej chamskie: co wolno wojewodzie, to nie tobie, smrodzie.

Wiktoria: W M³odzie¿owym Strajku Klimatycznym, gdzie obie dzia³a³y¶my, przerobi³y¶my to pierwsze has³o na: dzieci i ryby maj± g³os. To by³o tym bardziej trafne, ¿e walczyli¶my o czyste rzeki. Ale ja te¿ te has³a s³ysza³am jako dziecko!

Od rodziców?

Wiktoria: Nie, oni akurat takich rzeczy nie mówili. Co nie znaczy, ¿e mój aktywizm ich jako¶ szczególnie radowa³. "Mo¿e ju¿ bez przesady", "Zajê³aby¶ siê nauk±". Bo faktycznie, zdarza³o mi siê opuszczaæ lekcje z powodu dzia³añ aktywistycznych i mówiæ rodzicom, ¿e walka o klimat jest dla mnie wa¿niejsza ni¿ pi±tki z matematyki.

Z tego, co czyta³am, to i tak by³a¶ pi±tkow± uczennic±.

Wiktoria: To prawda. Do koñca liceum by³am perfekcjonistk±.

Mówisz, ¿e rodzice nie byli zachwyceni aktywizmem, ale to mama da³a ci 250 z³otych na zorganizowanie w Poznaniu pierwszego strajku klimatycznego!

Wiktoria: ¯eby nie by³o: rodzice nie zawsze s± zachwyceni moimi wyborami, ale bardzo mnie wspieraj±. Szczególnie mama, która jest niesamowit± kobiet±. Urodzi³a moj± siostrê, maj±c 17 lat, musia³a siê mierzyæ z wyzwaniami o wiele wiêkszymi ni¿ ja kiedykolwiek i doskonale sobie da³a radê. Jest moj± idolk±.

To z domu wynios³am niezgodê na rzeczywisto¶æ i poczucie niesprawiedliwo¶ci ¶wiata. Zawsze siê u nas rozmawia³o o spo³ecznych wykluczeniach. 

'Chcemy, by tak rz±dz±cy, jak opozycja przyznali, ¿e mamy lata zaniedbañ i ¿e mylili siê w kwestii energetyki i klimatu' (Fot. Archiwum prywatne)

A ciebie, Dominika, co ukszta³towa³o?

Dominika: W podstawówce by³am wycofana, hejtowana przez rówie¶ników. W szkole ¶redniej nic, tylko siedzia³am w ksi±¿kach, by³am cicha i nie zabiera³am g³osu niepytana.

Gdyby nauczyciel wyg³asza³ tezy, z którymi by¶ siê fundamentalnie nie zgadza³a, wsta³aby¶ i zaprotestowa³a?

Dominika: Wtedy nie.

Równie¿ mój aktywizm to by³y na pocz±tku zakulisowe dzia³ania w M³odzie¿owym Strajku Klimatycznym, dla którego t³umaczy³am teksty z angielskiego. Dobrze zna³am angielski, dlatego ¿e dwa lata by³am na zagranicznym stypendium.

W liceum?

Dominika: Tak. Poziom bydgoskich szkó³ mi nie wystarcza³. Chcia³am rozwijaæ skrzyd³a. Pojecha³am do Anglii, ale tam wcale nie by³o bajkowo. To nie by³ Harry Potter. Dzieciaki by³y bogate, a ja nie. Patrzy³y na mnie z góry, niemal jakby wci±¿ istnia³a ¿elazna kurtyna. By³am t±, która siê uczy w ich kraju za pieni±dze ich rodziców. Bo by³am przecie¿ na stypendium. To do¶wiadczenie mnie zahartowa³o.

I tak grzeczna dziewczynka przepoczwarzy³a siê w wojowniczkê?

Dominika: To by³ proces.

Kiedy wróci³am do kraju, by³ jeden i drugi strajk klimatyczny, pierwsza i druga demonstracja, na których zabra³am g³os i zobaczy³am, ¿e siê w tym dobrze czujê. Nie bojê. 

A jak widzicie oczekiwania ¶wiata wobec was? Wiele kobiet z mojego pokolenia ma poczucie, ¿e musz± byæ doskona³e na wszystkich polach: w pracy, domu, jako matka, ¿ona, przyjació³ka, kochanka, a do tego mieæ ¶wietne cia³o itd., w nieskoñczono¶æ. Dominika, u¶miechasz siê, czyli w ogóle nie czujesz tego klimatu?

Dominika: Doskonale czujê!

By³am wychowywana do roli idealnej uczennicy, która ma i¶æ na najlepsz± uczelniê ¶wiata. Mia³am poczucie, ¿e cokolwiek osi±gnê, to i tak nigdy nie bêdzie to dostatecznie dobre. W liceum czu³am siê ju¿ tym wykoñczona i mia³am problemy ze zdrowiem psychicznym. Dlatego powiedzia³am: dosyæ, rezygnujê z systemu, który mi narzuca takie zasady. Nie bêdê w to graæ. Po maturze zrobi³am rok przerwy od nauki, a kiedy ju¿ posz³am na studia, to je rzuci³am. ¯eby móc byæ aktywistk±.

Wiktoria zrobi³a to samo. T³umaczy³a¶ wtedy, ¿e wobec wojny w Ukrainie trzeba dzia³aæ, a nie siedzieæ w ksi±¿kach, a aktywizm wymaga ca³kowitego po¶wiêcenia. Jak wasi rodzice na to zareagowali?

Wiktoria: Dla moich to by³o trudne. Nie maj± studiów, wiêc marzyli, by dzieci je ukoñczy³y. Podobnie jak rodzice Dominiki moi równie¿ próbowali mnie programowaæ pod to, ¿ebym by³a ¶wietn± uczennic±, studentk±, a potem mia³a ¶wietn± pracê, która mi zagwarantuje niezale¿no¶æ, co by³o zawsze szczególnie wa¿ne dla mojej mamy.

Jednocze¶nie mama widzia³a, jak wielu uczniów z mojego liceum mia³o problemy psychiczne. Wtedy zrozumia³a, ¿e bardzo wa¿ne jest dla mnie to, ¿ebym robi³a rzeczy, które daj± mi mo¿liwo¶æ wp³ywu na otaczaj±c± mnie rzeczywisto¶æ.

'Dzia³anie jest jedynym sposobem na poradzenie sobie z rzeczywisto¶ci±' (Fot. Archiwum prywatne)

Czyli to, co robicie, pozwoli³o wam równie¿ doj¶æ do równowagi ze sob±?

Dominika: Gdybym nie by³a aktywistk±, nie wytrzyma³abym d³ugo w otaczaj±cej mnie rzeczywisto¶ci. Przygl±dam siê jej szczerze, bez przymykania oczu na z³o i niesprawiedliwo¶æ. I rozwala mnie totalnie. 

Dzia³anie jest jedynym sposobem na poradzenie sobie z rzeczywisto¶ci±.

A twoja rodzina jak zareagowa³a na twoje niestudiowanie?

Dominika: Mama mnie wspiera³a, ale od babci us³ysza³am, ¿e j± zawiod³am, a tata przez d³u¿szy czas powtarza³: "Jak ty to sobie wyobra¿asz?".

Ale ja jestem uparta, wiêc ostatecznie rodzina musia³a pogodziæ siê z tym, ¿e nie zmieniê decyzji.

Z czego ¿yjecie?

Dominika: To nie jest ¿aden sekret, ¿e wspieraj± nas organizacje klimatyczne, które doceniaj± to, co robimy.

Bardzo du¿o dostajê pytañ o pieni±dze. Czy z tak± sam± dociekliwo¶ci± pytacie Daniela Obajtka, dlaczego zarabia 5 tys. z³otych dziennie? 

Masz racjê, ale moje pytanie nie by³o z gatunku tych demaskuj±cych, tylko czysto praktyczne. Mój znajomy jest znanym i szanowanym dzia³aczem spo³ecznym, ale cenê p³aci za to tak±, ¿e czêsto nie ma na rachunki. Id¼my dalej: czy kupi³yby¶cie sobie samochody?

Wiktoria: Nie. Mieszkam w Warszawie, a tutaj to jest niepotrzebne. Wrêcz g³upie. 

Dominika: Mam tak samo. Komunikacja miejska i poci±gi mi wystarczaj±. Natomiast wiem, ¿e w mniejszych miejscowo¶ciach auto jest niezbêdne, ¿eby siê móc przemieszczaæ. Moja rodzina u¿ywa samochodu i ja czasem te¿. 

A czy to, ¿e ludzie lataj± samolotami na weekendy do Barcelony czy Pary¿a, was oburza?

Wiktoria: Oburzaj± nas ci, którzy w najwiêkszym stopniu s± odpowiedzialni za kryzys klimatyczny. To ich trzeba w pierwszej kolejno¶ci punktowaæ. 

Najbardziej s± odpowiedzialne rz±dy mocarstw. 

Wiktoria: A patrz±c na jednostki – ci, którzy korzystaj± z prywatnych samolotów, a nie pracuj±cy za granic± Polacy, którzy przylec± tanimi liniami na Bo¿e Narodzenie do rodziny. Chocia¿ nie ukrywam, ¿e w¶ród znajomych promujê kolej! Londyn–Warszawa: 16 godzin. ¦wietna przygoda.

Nie chodzi te¿ o to, ¿eby¶my nagle wszyscy byli ascetami. Mam 20 lat i chcê korzystaæ z ¿ycia na tyle, na ile mi pozwalaj± moje pogl±dy. 

A na ile ci pozwalaj±? Czytelnicy bêd± ciekawi, które ich nawyki uwa¿acie za etyczne, a które nie.

Dominika: Ja nie oceniam ludzi. Nikogo nie bêdê atakowa³a za to, ¿e zjad³ kotleta schabowego zamiast sojowego. 

Jedyne, co nas mo¿e uratowaæ, to odej¶cie od paliw kopalnych. To jest temat do rozmowy!

Z prawami fizyki nie wygramy. Globalny wzrost temperatury na poziomie 1,5 stopnia C wzglêdem poziomu z czasów przedprzemys³owych spowoduje procesy klimatyczne, wobec których bêdziemy ca³kowicie bezradni.

Zobacz wideo O co walczy inicjatywa Wschód? Wyja¶nia Dominika Lasota

Wierzycie, ¿e uda siê tego unikn±æ?

Wiktoria: Tak.

Dominika: Co innego mi pozostaje? Bêdê o to walczyæ przez ca³e ¿ycie.

A jakie macie plany na najbli¿szy czas?

Wiktoria: Najwa¿niejsze s± wybory parlamentarne w 2023 roku. Chcemy, by tak rz±dz±cy, jak opozycja przyznali, ¿e mamy lata zaniedbañ i ¿e mylili siê w kwestii energetyki i klimatu.

A czy chcia³yby¶cie kandydowaæ do Sejmu?

Dominika i Wiktoria: Nie.

Weekend mo¿e byæ codziennie - najlepsze reporta¿e, rozmowy, inspiracje >>

Dominika Lasota. Aktywistka z Bydgoszczy dzia³aj±ca na rzecz sprawiedliwo¶ci klimatycznej; jedna z za³o¿ycielek Inicjatywy WSCHÓD oraz cz³onkini globalnego ruchu m³odzie¿owego Fridays for Future. Od wybuchu wojny w Ukrainie wraz z aktywistami i aktywistkami z tego kraju walczy o wprowadzenie pe³nego embarga na rosyjskie paliwa kopalne. Jej konfrontacje polityczne (m.in. z prezydentem Andrzejem Dud±) przyci±gnê³y uwagê miêdzynarodowych mediów, takich jak „New York Times", CNN, „Guardian" etc. Urodzona w 2001 roku.

Wiktoria Jêdroszkowiak. Aktywistka z Poznania dzia³aj±ca na rzecz sprawiedliwo¶ci klimatycznej. W 2018 r. by³a jedn± z za³o¿ycielek M³odzie¿owego Strajku Klimatycznego. Od pocz±tku pe³nej inwazji Rosji w Ukrainie prowadzi kampaniê na rzecz pe³nego embarga na rosyjskie paliwa kopalne oraz wspó³pracuje z ukraiñsko-polskim spo³eczeñstwem obywatelskim. Kampanie, którym przewodniczy³a, by³y relacjonowane w regionalnych i miêdzynarodowych mediach, m.in. w „New York Timesie", Politico, Reutersie i innych. Urodzona 2001 roku.

Anna Kalita. Absolwentka politologii na Uniwersytecie Wroc³awskim. Dziennikarka. Otrzyma³a honorowe wyró¿nienie Festiwalu Sztuki Faktu oraz zosta³a nominowana do Grand Press w kategorii dziennikarstwo ¶ledcze za wyemitowany w programie TVN "UWAGA!" materia³ "Tu nie ma sprawiedliwo¶ci", o krzywdzie chorych na alzheimera podopiecznych domu opieki, a w 2019 r. do Nagrody Newsweeka im. Teresy Torañskiej za teksty o handlu noworodkami w PRL, które ukaza³y siê w Weekend.gazeta.pl. Fascynuj± j± ludzie i ich historie oraz praca, która pozwala jej te historie opowiadaæ. Kontakt do autorki: anna.kalita@agora.pl.