IMIĘ:
Alicja
NAZWISKO:
Dudek
WIEK:
25 lat
ZAWÓD:
lekarka, naukowczyni
OSIĄGNIĘCIA:
finalistka plebiscytu "25 przed 25" organizowanego przez magazyn "Forbes" i McKinsey & Company; zdobywczyni Diamentowego Grantu 2019 oraz laureatka programu "Najlepsi z najlepszych 4.0" organizowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego; uczestniczka licznych konferencji naukowych w kraju i za granicą.
Wszystko zaczęło się od obowiązkowych praktyk pielęgniarskich, odbywanych przez studentów po zaliczeniu pierwszego roku. Alicja wybiera oddział chirurgiczny w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie. Traf chce, że trafia na pododdział bariatrii (to dziedzina medycyny zajmująca się diagnozowaniem i leczeniem nadwagi, zwłaszcza: otyłości). Przyszła lekarka zaczyna stopniowo zgłębiać temat, który zdeterminuje jej dalszą karierę naukową.
- Obserwowałam pacjentów i dowiadywałam się wiele na temat ich problemów. Dzięki pani Ilonie Kawie, pielęgniarce zajmującej się osobami cierpiącymi na otyłość olbrzymią, miałam okazję przyjrzeć się bliżej całemu procesowi leczenia. Zaangażowałam się też wówczas w działania Stowarzyszenia Pacjentów Bariatrycznych.
Aplikacja w służbie pacjentom
Właśnie wtedy wpada na pomysł stworzenia aplikacji, która wspomagałaby proces leczenia otyłości. Poprzez algorytmy i mechanizmy sztucznej inteligencji miałaby ona "poznać" nawyki pacjenta związane m.in. z odżywianiem, umożliwić mu wprowadzanie odpowiednich danych i ułatwić kontakt z personelem medycznym.
Alicja dostrzega bowiem, że pacjenci bariatryczni potrzebują wsparcia i motywacji zarówno przed zabiegiem (np. resekcją żołądka), jak i w trakcie rekonwalescencji. Jak mówi:
- W momencie kwalifikacji do operacji pacjent ma 6-8 miesięcy na przygotowanie. I tu może się wykazać, włączyć w proces leczenia, na przykład poprzez osiągnięcie odpowiedniej wagi umożliwiającej przystąpienie do operacji. W trakcie hospitalizacji aplikacja pomaga natomiast lekarzom i pacjentom przejść przez cały proces - m.in. zbierając dane. Następnie, nauczona przez algorytmy, może dawać wskazówki dotyczące tego, jak zarządzać swoim leczeniem i przesyłać zalecenia dotyczące redukcji masy ciała i ryzyka chorób współistniejących - np. nadciśnienia, cukrzycy czy osteoporozy.
Nauka i podróże
Jej górnolotne marzenie już niebawem przejdzie w fazę realizacji. W roku 2016 młoda lekarka otrzymuje grant z Fundacji Rozwoju i Promocji Nauki. Otrzymane środki przeznacza na sfinansowanie pracy medyków i informatyków z katowickiej firmy Cardio Cube. W projekcie bierze udział również dr inż. Klaudia Proniewska, adiunkt UJ CM, którą Alicja nazywa "swoją pierwszą mentorką". Specjalistka od telemedycyny wspomina:
- Alicję poznałam w 2015 roku, podczas prowadzonych przeze mnie zajęć. Mniej więcej wówczas pojawił się pomysł stworzenia w Collegium Medicum koła naukowego zajmującego się telemedycyną [czyli dziedziną łączącą medycynę, informatykę i telekomunikację - przyp. red.]. Od początku wyróżniała się ogromnym zaangażowaniem, z czasem została zresztą szefową wspomnianego koła. W trakcie pracy nad aplikacją dała się poznać natomiast jako osoba, która potrafi trzeźwo ocenić sytuację i radzi sobie w sytuacjach kryzysowych - a problemów (m.in. natury prawnej czy informatycznej) nie brakowało.
Niebawem powstaje prototyp aplikacji, której działanie jest testowane na trzydziestu pacjentach bariatrycznych.
Równolegle trafia pod skrzydła swojego głównego mentora naukowego, prof. dr. hab. Piotra Majora, specjalisty od chirurgii bariatrycznej. Prowadzi dalsze badania, przygotowuje publikacje i wystąpienia konferencyjne. Odwiedza między innymi Sztokholm, Porto, Berlin i Dubaj. Miłość do nauki łączy z podróżniczą pasją - w latach 2017-2019 wyjeżdża w ramach programu Erasmus do Wiednia i Rzymu.
- W Austrii dostałam mocną szkołę, tamtejsze społeczeństwo jest bardzo zasadnicze i trzeba się przez to przebić - wspomina. - Włochy to natomiast najlepszy czas w moim życiu - słońce, dużo energii itd. Każdy z tych wyjazdów ukształtował mnie pod względem naukowym i osobowościowym.
Secesyjne piękno Wiednia i monumentalność Rzymu nie zawracają jej jednak w głowie. Alicja przede wszystkim poświęca się dalszej wytężonej pracy. Ściślej: rozwijaniu wiedzy dotyczącej bariatrii oraz dalszym badaniom. A te muszą rodzić kolejne pytania.
Wbrew modzie na bycie "fit"
Młodą naukowczynię zainteresował przede wszystkim związek między otyłością a wiekiem biologicznym. Jak sama twierdzi:
- Starzenie to jedno z największych wyzwań ludzkości. Od jakiegoś czasu pojawiają się, być może kontrowersyjne, teorie, wedle których możemy patrzeć na proces starzenia się jak na chorobę. Taką, którą można leczyć.
Zauważa przy tym, że w przypadku pacjentów otyłych proces starzenia się jest nasilony i przedwczesny:
- Zadałam sobie pytanie: czy operacyjne leczenie i interwencja w metabolizm sprawi, że proces ten się odwróci, oraz: jeśli tak, to w którym aspekcie (biologicznym, metabolicznym, psychologicznym)? - mówi Alicja.
W 2019 roku krakowianka otrzymuje Diamentowy Grant przyznawany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pozwala jej to na prowadzenie badań dotyczących tego, jak styl życia (w tym rzecz jasna styl odżywiania) oraz operacyjna interwencja wpływają na aktywację określonych genów - na przykład tych związanych ze starzeniem się. Potencjalne wyniki jej pracy mogą mieć ogromne znaczenie nie tylko dla nauki, ale i (przede wszystkim) społeczeństwa:
- Mimo że wydaje nam się, że problem otyłości nie jest tak zauważalny, gdyż otaczamy się często ludźmi będącymi w dobrej formie, a wokół panuje kult zdrowego jedzenia, statystyki jasno pokazują, że wzrasta liczba zachorowań na otyłość olbrzymią. W samym Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie wykonuje się ok. 700-800 operacji bariatrycznych rocznie.
Praca i joga
Obecnie Alicja jest już studentką szkoły doktorskiej Collegium Medicum UJ, gdzie trafiła jeszcze przed ukończeniem studiów magisterskich. Jaka sama przyznaje, zależy jej na tym, aby czerpać z doświadczeń zagranicznych specjalistów, a zarazem rozwijać polską naukę.
Jest bardzo blisko osiągnięcia tego celu. Wyróżnienie w plebiscycie "25 przed 25" (przyznawane, jak czytamy, "25 młodym i ambitnym osobom, które chcą zmienić gospodarczo-społeczne oblicze Polski") ułatwiło jej nawiązanie nowych kontaktów i dalszy naukowy rozwój:
- W czasie pandemii rozpoczęłam współpracę z warszawskim Longevity Center - specjalistyczną kliniką zajmującą się wiekiem biologicznym, wykorzystującą nowe technologie do pomiarów rozmaitych aspektów związanych z tą dziedziną. Uczę się wraz z nimi, jak dostosować te metody do potrzeb i problemów pacjentów bariatrycznych.
Sama przyznaje, że interesujące ją problemy - jak zahamowanie procesu starzenia - fascynują współczesnych naukowców nie mniej, niż miało to kiedyś miejsce w przypadku lotów w kosmos. Wygląda jednak na to, że nie grozi jej samozachwyt związany z kolejnymi sukcesami oraz ciężarem zagadnień, z którymi się mierzy.
- Mamy do czynienia z osobą, którą wyróżnia nie tylko talent naukowy, ale i osobowość, jest niewiarygodnie sumienna i skromna, zawsze niezwykle życzliwa - mówi dr inż. Klaudia Proniewska.
Aktualnie młoda lekarka wraz z zespołem analizuje dane zebrane przez wspomnianą wcześniej aplikację. Wyciągnięte wnioski pozwolą na jak najlepsze dopasowanie jej do potrzeb osób chorych. W przyszłości Alicja chciałaby stworzyć centrum leczenia otyłości, które - podobnie jak tworzona przez nią aplikacja - pomagałoby pacjentom bariatrycznym przed i po operacji. Czy znajduje czas na odpoczynek?
- Może zabrzmi to sztampowo, ale to, co robię, jest moją pasją. Nie czuję dużej potrzeby szukania innych aktywności, hobby. Czasem trzeba się jednak zresetować i wyłączyć mózg - mówi.
A wtedy, jak wiemy od samej zainteresowanej, z pomocą przychodzą jej joga i pilates.
Mateusz Witkowski. Ur. 1989. Redaktor naczelny portalu Popmoderna.pl, stały współpracownik Gazeta.pl, "Czasu Kultury" i "Dwutygodnika". Stypendysta MKiDN w roku 2018, stypendysta Narodowego Centrum Kultury w roku 2020. Interesuje się związkami między literaturą a popkulturą, brytyjską muzyką z lat 80. i 90. oraz włoskim futbolem. Współautor fanpage'a Niedziele Polskie, autor facebookowego bloga Popland. Prowadzi zajęcia dotyczące muzyki popularnej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.